ÖZET
Minette tipi (denizsel çökelti» demir cevheri ve Karadeniz tipi (Tschiaturi, Nikopol v.s.) manganez cevheri yatakları (4) oluÅŸumlarının herhangibir maÄŸ- matik olayla iliÅŸiÄŸi olmayıp, bunlar tamamen, denizlere taşınan detritik karasal malzemenin ve muhtelif denizsel çözeltilerin Fe ve Mn ihtivalarının, kısmen kapalı epikontinental deniz havzalarındaki alkali ÅŸartları haiz C02 - zonlarında çözülerek yeniden çökelmeleri sonucu oluÅŸmuÅŸlardır. Buna kar şılık kuvars-ÅŸist ve spilitlere iliÅŸkin olarak oluÅŸan Lahn-Dill tipi «volkanik çökelti» demir cevherleri (5) ve manganez zenginleÅŸmelerini jeosenklinal deniz tabanlarındaki eksalasyon ve termal kaynaklara baÄŸlamak gerekir. Burada cevher getiren çözeltiler inisial maÄŸmatizmanın son ayrışma ürünleridir. Bu tip cevher yataklarının bazaltik, kuvarskeratofir - vaylburjitik lâv ve tüflerle yakın alâkası çok karakteristik olup, spilitik kayaç birliklerinin jeosenklinal havzalar altında, az veya çok derinliklerde yatan juvenil bazaltik intruzyonun ayrışması sonucu meydana gelen ağır metal ve uçucu madde birikimi ile iliÅŸkisini kabul etmek icabeder.
Die marin sedimentaeren Eisenerze vom Minette Typ und die Manganlagerstaetten vom Schwerzmeer Typ (Tschiaturi, Nikopol etc.) haben keine Beziehung zu irgendwelchen magmatischen Vorgaengen, sondern entstehen durch Auslaugung (und spaeteren Absatz) von Fe und Mn aus kontinentalem Detritus und marinen Sedimenten unter reduzierenden Bedingungen in C02 -Tonnen mehr oder minder abgeschnürter epikontinentaler Meeresbecken. In völligem Gegensatz hierzu entstehen die vulkano - sedimentaeren Eisenerze des Lahn -Dill Typs und die Mangankonzentrationen in Verbindung mit Kieselschiefern und Spiliten durch Exhalationen und Thermalquellen, die am Meeresboden von Geosynklinalen austreten. Dabei sind die rezbringenden Lösungen die letzten Differentiationsprodukte eines initialen Magmatismus. Für diesen geneticchen Typ sehr charakteristisch ist die enge Verbindung der Erzlager mit basaltischen bis quanzkeratophyrisch-weilburgitisctien Laven und Tuffen. Die Eisen - und Manganerze ebenso wie die spilitischen Gesteinstypen müssen in Beziehung gesetzt werden zu der Anreicherung von Schwermetallen und flüchtigen Bestandteilen im Verlauf der Differentiationsprozesse von mehr oder minder tief sitzenden Intrusionen juvenil basaltischer Magmen unter Geosynklinalbereichen. önce ÅŸu hususu belirtmek gerekir ki, geniÅŸ yataklar veren «denizsel çökelti» demir ve manganez cevher oluÅŸumlarının maÄŸmatizmanın spilitik artık solüsyonları ile hiçbir iliÅŸkisi yoktur. Bu tip yataklardan Fransa‘daki Minette tipi demir ve Gü ney Kafkasya‘daki Tschiaturi, Ukrayna‘daki Nikopol manganez cevheri yatak tiplerinin kökenini, tamamen denizlere taşınan detritik malzemenin veya di ÄŸer denizsel çözeltilerin Fe vé Mn ihtivaları teÅŸkil etmektedir. Kısmen kapalı epikontinental yan denizlerdeki C02 -zonunun mevcudiyeti, i>u yatakların esas oluÅŸum ÅŸartı olarak kabul edilmektedir (H. BORCHERT 1952, 1959/60, 1964).